آذر: با فرارسیدن تولد هشت سالگی برجام شمارش معکوس برای رفع برخی دیگر از محدودیت های مهم در رابطه با کشورمان شروع شده است، اما غرب همچنان با بهانه تراشی واهی بدنبال حفظ این محدودیت ها است.
خبرگزاری مهر، گروه سیاست- محمد مهاجرانی: ۲۳ تیر ۱۴۰۲ هشتمین سالگرد انعقاد برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام میان جمهوری اسلامی ایران و پنج عضو شورای امنیت (فرانسه، ایالات متحده، انگلیس، روسیه و چین) به همراه آلمان، به انتها رسید.
اگرچه در ضمن هشت سال قبل با خباثت طرف های غربی چراغ برجام برای کشورمان کم سو و در بسیاری از موارد بی فروغ بوده است اما حالا با شروع شمارش معکوس برای پایان هشتمین سال آن نمایش جدید دیگری از خباثت طرف های اروپایی بر روی صحنه رفته است.
سناریوی جدید اروپا برای فرار از تعهدات
ماجرا از این مقرر است که با تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ در تاریخ ۲۰ جولای ۲۰۱۵ باید قطعنامه های تحریمی پیشین مقابل جمهوری اسلامی ایران لغو می شد، اما شورای امنیت به ابتکار خویش برخی محدودیت های موجود در قطعنامه های پیشین را در قالب پیوست دوم قطعنامه ۲۲۳۱ گنجاند و با انجام اصلاحاتی در این محدودیت ها، تغییرات مهمی در این مورد ایجاد کرد.
چهار قطعنامه تحریمی ذیل ماده ۴۱ منشور ملل متحد عبارت بودند از قطعنامه، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۹۲۹ که در این چهار قطعنامه، مفاد تحریمی ممنوعیت مسافرت، انسداد اموال و تحریم تسلیحات را شامل می شد.
بر این اساس، لیستی از اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی در رابطه با برنامه هسته ای ایران که توسط شورای امنیت یا کمیته تحریمی ۱۷۳۷ که منحصراً برای نظارت بر اجرای تحریم ها مقابل ایران به وجود آمده بود، در لیست تحریمی قرار می گرفتند که به نوبه خود سبب ایجاد محدودیت هایی برای اشخاص مزبور و در نهایت کشورمان می شد.
در عین حال هیچیک از این تحریم ها به اندازه تحریم تسلیحاتی مهم نبود چونکه این امر بطور مستقیم با مقوله امنیت کشور مرتبط بود.
با رسیدن به روز اجرای برجام و صدور قطعنامه ۲۲۳۱ در تاریخ ۲۰ جولای ۲۰۱۵ ضمن تأیید برجام و درج آن به عنوان پیوست نخست قطعنامه، مفاد تحریمی قطعنامه های مزبور لغو شدند اما در عوض شورای امنیت به ابتکار خود در پیوست دوم قطعنامه برخی محدودیت ها را در قالب تحریم های سه گانه بالا همچون تسلیحاتی باقی گذارد و اختتام آنها را منوط به گذر مدت زمانی مشخص کرد.
برجام در بخش سوم از پیوست مهم پنجم خود پیرامون اقدامات طرفین در روز اجرا اعلام می کند که شورای امنیت با دریافت گزارش تأیید آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص انجام تعهدات ذیل بند ۱۵ پیوست مزبور مبادرت به صدور قطعنامه ای می نماید که ضمن تأیید برجام مفاد قطعنامه های تحریمی پیشین در مورد ایران لغو خواهدنمود.
سابقه تحریم تسلیحاتی
تحریم تسلیحاتی شورای امنیت سازمان ملل متحد مقابل ایران برای اولین بار در قطعنامه ۱۷۴۷ مورخ ۲۷ مارس ۲۰۰۷ برقرار شد.
بند پنجم اجرائی قطعنامه مزبور اشعار می دارد که شورای امنیت تصمیم می گیرد که ایران نباید به تجهیز فروش یا انتقال مستقیم و غیر مستقیم هرگونه سلاح یا مواد در رابطه با آن از سرزمین خویش یا توسط اتباع خود یا هواپیماها و کشتی های دارای پرچم این کشور مبادرت نماید و این که همه دولت ها از خرید اینطور اقلام از ایران توسط اتباعشان یا هواپیماها و کشتی های دارای پرچم این کشور ممنوع هستند شامل این که در سرزمین ایران باشد یا خیر.
سرنوشت برجام در آخر سال هشتم چگونه خواهد بود؟
بر اساس قطعنامه شورای امنیت، در مهر ۱۴۰۲ (اکتبر ۲۰۲۳) محدودیت سازمان ملل در برنامه موشک های بالستیک ایران برداشته می شود. تحریم های نفتی، مالی و اشخاص در رابطه با برنامه هسته ای ایران نیز برداشته می شود. سپس در سال ۱۴۰۳ (۲۰۲۴) نیز محدودیت های در رابطه با سانتریفیوژهای پیشرفته و موضوع تحقیق و توسعه (R&D) از بین خواهد رفت.
بر اساس این بند، ایران به مدت هشت سال از روز توافق متعهد شده که فعالیت ها در عرصه موشک های بالستیک خودرا وارد مرحله طراحی بمنظور قابلیت حمل سلاح های هسته ای نکند و پس از سپری شدن این مدت زمان، محدودیت مزبور برداشته می شود. لازم به ذکر است که مسؤولان جمهوری اسلامی ایران و خصوصاً رهبر معظم انقلاب بارها تاکید کرده اند که سلاح هسته ای در دکترین دفاعی ایران جایگاهی ندارد. بر همین اساس، حمل کلاهک هسته ای توسط موشک های ایرانی نیز در این جهت موضوعیتی ندارد.
مقامات آمریکایی و اروپایی بارها در اظهاراتشان بندهای مزبور را جزو نقاط ضعف این توافق برشمرده اند. آنچنانکه «بوریس جانسون» وزیر خارجه وقت انگلیس در همان زمان پس از توافق در سفری که به آمریکا داشت با اعلان اینکه بزرگترین ضعف برجام، بند غروب آن در سال ۲۰۲۵ است، اظهار داشت: از نظر لندن می توان بدون از بین بردن توافق، این ضعف را برطرف کرد. «باب کورکر» رییس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ و همزمان با خروج آمریکا از برجام اظهار داشت: «بندهای غروب آفتاب برجام یکی از نقاط ضعف این توافق است».
همزمان با نزدیک شدن به موعد غروب بندهای محدودیت های ۸ ساله حالا طرف های بدعهد اروپایی به رهبری طرف عهدشکن برجام یعنی ایالات متحده برای جلوگیری از لغو این محدودیت ها به تکاپو افتادند.
تشدید تحرکات غرب برای حفظ محدودیت ها
در اواسط ماه گذشته (خرداد) ۳۵ نفر از اعضای مجلس نمایندگان آمریکا در نامه ای به رهبران آلمان، بریتانیا و فرانسه، خواهان فعال شدن فوری «مکانیزم ماشه» در مورد ایران شدند. این نامه که جمعه، ۱۹ خرداد، خبری شده است، با امضای نمایندگانی از هر دو حزب جمهوری خواه و دموکرات برای صدراعظم آلمان، نخست وزیر بریتانیا و رییس جمهور فرانسه ارسال شده است.
نمایندگان آمریکایی نوشته اند: «ایران به روشنی به تعهدات خود در حوزه منع اشاعه تسلیحاتی عمل نکرده و زمان برای محدود کردن جاه طلبی های هسته ای ایران درحال از دست رفتن است.»
در همین راستا تروئیکای اروپایی طی این بیانیه که در حاشیه جلسه دوره ای شورای امنیت سازمان ملل درباره ی قطعنامه ۲۲۳۱ انتشار یافت، بدون اعتراض به ایالات متحده آمریکا به عنوان مقصر اصلی وضع فعلی اجرای برجام و طرفی که با نقض قطعنامه شورای امنیت درباره ی این توافق، نظام چندجانبه گرایی و بین المللی را به نابودی کشانده است ادعا کرد: «ایران بیش از چهار سال است که تعهدات هسته ای خودرا در قالب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) مصوب قطعنامه ۲۲۳۱ نقض کرده و برنامه هسته ای اش به سطوح خطرناکی رسیده است. این مساله برای صلح و امنیت بین المللی بسیار اهمیت دارد.»
سه کشور اروپایی با اشاره به پیشرفت های صنعت هسته ای ایران مدعی شدند که کارهای ایران توجیه غیرنظامی معتبری ندارد و «این مساله ایران را هرچه بیشتر به توانایی های در رابطه با تسلیحات اتمی نزدیک می کند و این مساله مایه نگرانی شدید شورای امنیت است»
غرب درصدد است جنگ اوکراین را به پرونده غرب آسیا مرتبط کند و مدعی است که ایران درحال ارسال پهپاد به جنگ اوکراین می باشد. این ادعاها در صورتی است که تیم نظامی اوکراین در جریان مذاکراتی که در عمان شکل گرفت، نتوانست ادعای مذکور را ثابت کند و در نشست با تیم نظامی ایران، سندی در خصوص به کارگیری تجهیزات ایرانی در جنگ از طرف کیف ارائه نشد.
گروسی یار دوازدهم غرب
از طرف دیگر نیز رافائل گروسی که تا همین چند هفته ی گذشته بر همکاری کامل میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی تاکید داشت یک باره تغییر موضع داد و در یک گفتگوی تلویزیونی گفت؛ اجرای توافق افزایش نظارت بر برنامه هسته ای ایران با سرعت مورد نظر پیش نمی رود، بلکه به شکل «بسیار بسیار پراکنده» و به عبارتی، «بسیار محدود» در جریان است.
با استناد بگفته های گروسی، بنظر می رسد آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز قسمتی از راهبرد غرب برای تکرار بد عهدی درباب لغو تعدادی از محدودیت های برجامی در آخر سال هشتم باشد.
در پایان می توان اینطور نتیجه گرفت، کشورهای غربی با بهانه تراشی های مختلف و تکرار ادعاهای مردود گذشته خود بدنبال حفظ محدودیت های برجامی هستند تا از این طریق بتوانند ملت ایران را از مسیر پیشرفت دور کنند. البته دستاوردهای مهم کشورمان در حوزه های مختلف همچون صنایع نظامی و هسته ای در سالهای اخیر به خوبی نشان داده است که ایران هیچ گاه در مقابل محدودیت ها بی تحرک باقی نمی ماند و راه پیشرفت خودرا به خوبی طی می کند.
